Op de voorkant van de rouwkaart van mijn schoonvader staat een plaat of elpee, vanwege zijn liefde voor muziek.

De laatste keer dat ik over hem schreef was in februari 2022. We hadden net gehoord dat na tien jaar de kanker terug was in de longen.

Ik vergeleek het leven toen met een geklutst ei; in het beste geval perfect en goudkleurig gebakken, in het slechtste geval aangebrand en pikzwart. Die twee kanten kunnen verenigd zijn in één ei, soms hoef je het alleen maar om te draaien.

Een elpee heeft ook twee kanten, een A- en een B-kant, met daarop een aantal liedjes. Laat de plaat draaien, zet de naald in de groef en begin bij het begin. 

Meestal wisselen de liedjes elkaar af, van droevig naar up tempo, van rustig naar vrolijk. Wil je een ander liedje? Dan verplaats je de naald. Soms klinkt dat als een schok, dan pik je een stuk van een ander nummer mee, dan ben je waar je niet wil zijn. Of je kunt de plaat sneller of langzamer afspelen door het toerental te verhogen of juist te verlagen. 

Het zijn allemaal lapmiddelen, want een plaat is bedoeld om in zijn geheel te beluisteren. Dat is ook hoe mijn vriend het leven ziet: als een levenslange groef waar je niet uitkomt, waarbij je niet kunt wisselen, versnellen of vertragen. Als iets wat je gewoon moet ondergáán. 

Ga zitten, luister, en laat de muziek over je heen komen – wat er ook gebeurt. Volg de groef, volg de plaat, volg het leven. 

En toch… je kunt ervoor kiezen om op te staan, de elpee om te draaien. Een andere kant te kiezen, eens zien wat daar te beleven valt. Niet voor A gaan, maar voor B – of juist andersom.  Of nog rigoureuzer, naar de kast te lopen en een andere plaat uit te zoeken. Eentje die beter bij je past. 

Maar wie is er zo bewust bezig met zijn eigen groef, met zijn eigen plaat van het leven? Dat doe je pas als de naald echt vastloopt, je op moet staan uit je luie stoel, om iets nieuws te doen, iets wat je nog niet eerder gedaan hebt.

Als je de diagnose longkanker met uitzaaiingen naar de hersenen krijgt – voor de tweede keer, zoals mijn schoonvader in februari ’22, met niet lang daarna het bericht: we kunnen niets meer voor je doen. 

Ook al zou je het liefst een andere plaat opzetten… de kankerstatistieken versla je helaas geen tweede keer. 

Daarom ben ik blij dat het leek dat hij die tweede keer meer rust had om zijn eigen plaat te ondergaan en écht te beluisteren. Het mooist om te zien vond ik dat hij, liggend op de bank en later in bed, zo genoot van zijn drie kleinkinderen door hun klimtoestel te zijn, hun pizzaatjes en gebakjes te ‘eten’.

Het is intens verdrietig dat de plaat van mijn schoonvader zo kort duurde. Hij werd slechts 65 jaar oud.