Twee jaar voor mijn moeders dood zei haar osteopaat dat ’haar water stil stond’. Nu zit ik bij hem in de wachtkamer. Op zoek naar antwoorden, hoewel ik niet precies weet welke vragen ik eigenlijk heb.

Op de radio The River van Bruce Springsteen. Als klein meisje dacht ik altijd dat het over mijn ouders ging: mijn vader, de working class hero, net als Bruce Springsteen, en mijn moeder op jonge leeftijd zwanger van mij, net als Mary.

Eigenlijk hoop ik dat de osteopaat bevestigt dat het klopt wat ik denk: dat de lange ziektegeschiedenis van mijn moeder niet alleen te maken heeft met roken en longkanker, maar ook met ons familiesysteem, waar Els van Steijn zo mooi de metafoor van De Fontein voor bedacht.

De Fontein
Denk aan een fontein met meerdere verdiepingen, waarbij het water van boven naar beneden stroomt. De bovenste en kleinste bak is van mijn opa en oma, van daaruit stroomt het naar die van mijn moeder en dan naar die van mij. Sta je niet op de juiste plek, dan stokt het water. Dan stroomt niets in je leven en staat je water in feite stil – het zou perfect passen in mijn manuscript Water.

Bruce Springsteen zingt verder over zijn herinneringen die terugkomen. Als kind voelde ik het onheilspellende van de zin ’though I know the river is dry’ al, hoewel dat denk ik eerder door de muziek en de tweede stem kwam, niet zozeer door de woorden. Nu hoor ik ook de rest van de tekst met mijn volwassen oren: over dromen voor de toekomst, tegen beter weten in. Als ik al niet melancholisch was, werd ik het wel van die slepende mondharmonica.

Ik kijk op de klok. Elf uur. Nog zoiets, het getal elf. Mijn moeder, het elfde kind, in een gezin van twaalf. Twaalf kinderen in de ’kindbak’; dan is er voor ieder kind maar een klein stroompje water beschikbaar. Het water raakt een keer op, toch?

’Inge?’
Ik knik.
’Ik zie het aan je ogen,’ zegt de osteopaat. ’Je hebt dezelfde ogen als je moeder.’
Vroeger zeiden mensen altijd al dat ik op mijn moeder leek. Zelf zag ik dat niet zo. Zij had bruine ogen, die van mij zijn groen. We hebben wel hetzelfde haar. Of moet het verleden tijd zijn? Ja, we hadden hetzelfde haar.

Hardheid
We praten over de laatste twee jaar van mijn moeder: van delier naar rolstoel, van verpleeghuis naar dood. We praten over de hardheid van mijn moeder, van huis uit meegekregen. Over hoe trauma in je lichaam opgeslagen kan zijn, in de diepste cel van je wezen. Wat de oorzaak van een ziekte als longkanker is. Roken natuurlijk, maar zeker ook stress.

En dan zegt hij iets wat ik niet zie aankomen. Als een vloedgolf die me uit het niets overspoelt, een tsunami misschien wel. Hij zegt dat hij het vaak met haar heeft gehad over wel of niet behandelen. ’Diep in haar hart wist je moeder wel dat ze van al die behandelingen niet beter werd.’ Maar ja, maak die keuze maar eens. Om ermee te stoppen. Met alles.

Mijn eigen dijk houdt het maar net. Ik leg er nog wat zandzakken voor, zodat er geen water doorheen sijpelt of overheen klotst.

Worstelen. Ploeteren. Bijna verzuipen. De laatste twee jaar van haar leven ging ik zelf bijna kopje onder. Niet alleen omdat mijn moeder ziek was. Maar ook omdat ik zelf maar doorging, doorwerkte en doorbeukte, met dezelfde hardheid die ook in mij zit: niet klagen, maar dragen.

Doorbehandelen
Het bleef maar duren. Steeds ging het wat slechter. Behandeling na behandeling na behandeling. Een uitzichtloze exercitie van wat in mijn ogen al duidelijk was toen de osteopaat zei dat haar water stil stond: dat ze doodging. En dat er helemaal niets meer aan te doen was.

Maar mijn moeder ging door. Ze ging verder. Kom op, schouders eronder. Haar water stond stil, maar ze bleef doorbehandelen. Tot bijna twee maanden voor haar dood, toen ze alleen nog maar op bed kon liggen. En al die tijd hoopte ze dat ze weer zou kunnen lopen, of nog naar mijn broertje in Amerika zou kunnen gaan.

Ook al stond haar lijf in feite droog als die rivier van Bruce Springsteen, ze bleef hopen. Dromen. ’Is a dream a lie if it don’t come true or is it something worse?’ is de keyphrase in het nummer lees ik als ik de songtekst google. Met mijn kinderoren hoorde ik die zin nog niet.

Nu wel, voor het eerst. En ook al krijg ik van de osteopaat niet wat ik kwam halen, een link naar De Fontein die ik kan gebruiken in Water, ik heb wel meteen een antwoord op die vraag van Bruce Springsteen: dromen is hopen. Soms tegen beter weten in. En dat is troostend en verschrikkelijk in één. Het is om melancholisch van te worden.